күк

I прил.

1) голубо́й, голубо-; си́ний, лазу́рный

күк буяу — голуба́я (си́няя) кра́ска

күккә буяу — кра́сить в си́ний цвет

күк яулык — голубо́й (си́ний) плато́к

күк күзле — голубогла́зый

күк томан — голубо́й тума́н

2) перен. си́ний

авыруның иреннәре күк — у больно́го гу́бы си́ние

3) си́зый, сизо-

күк күгәрчен — си́зый го́лубь

күк канатлы акчарлаклар — сизокры́лые ча́йки

4) си́вый; се́рый диал. (о масти)

күк ат — си́вая ло́шадь; си́вка

•

- күк агач

- күк ала
- күк бөрлегән
- күк җиләк
- күк күбәләк
- күк сөт
- күк сусын
- күк чәчәк II сущ.

1) в разн. знач. не́бо, небосво́д || небе́сный

күкне болыт каплаган — не́бо покры́то ту́чами

күктә ай йөзә — на не́бе плывёт луна́

йолдызлы күге — звёздное не́бо

күктән сөрелгәннәр — изгна́нники не́ба

күзләрне күккә төбәү — обрати́ть взо́ры на не́бо

күк төсендәге — небе́сного цве́та, я́рко-голубо́й

күк зәңгәрлеге — небе́сная синева́, небе́сная лазу́рь

күк җисемнәре — небе́сные тела́

2) в знач. нареч. күккә вверх

зенит туплары күккә төбәлгән — зени́тные ору́дия наце́лены вверх

•

- күк бите

- күк гөмбәзе
- күк гөрелдәү
- күк гөрселдәү
- күк гөрелтесе
- күк итәге
- күк чите
- күк йөзе
- күк көймәсе
- күк чатыры
- күк күкрәү
- күк меридианы
- күк сферасы
- күк экваторы

••

күк арбасы — гром (букв. небе́сная теле́га)

күк белән җир арасы — (отлича́ться) как не́бо от земли́; не́бо и земля́

күк белән җир арасында (булу) — быть, находи́ться ме́жду не́бом и землёй

күк белән җир арасында йөрү — вита́ть ме́жду не́бом и землёй; вита́ть в облака́х

күк белән ябылган (капланган) — некры́тый, без кры́ши

күк кабыгы (капусы) ачылды — сча́стье привали́ло; наста́л (чей-то) звёздный час

күк кабыгы (капусы) ачылганны көтү — наде́яться на аво́сь

күк (күкләр) күкрәтү — мета́ть гро́мы и мо́лнии (гро́мы-мо́лнии)

күккә күтәрү (чөю); күккә күтәреп (чөеп) мактау — возноси́ть/вознести́ до небе́с

күк патшасы — царь (оте́ц) небе́сный

күк терәве — прост. верзи́ла

күккә күтәрелү — взорва́ться, взлете́ть на во́здух

күккә очыру (күтәрү) — взорва́ть, подня́ть на во́здух

күкнең төбе тишелү — разве́рзлись небеса́, разве́рзлись хля́би небе́сные (о сильном, проливном дожде)

күктән җиргә төшү — упа́сть (сойти́) с не́ба (небе́с) на зе́млю

күктән иңгән — рел. по́сланный бо́гом, от бо́га

күктән (төшкәнне) көтү — ждать ма́нну небе́сную; ждать у мо́ря пого́ды; наде́яться на аво́сь

күктән төшү — как (бу́дто, сло́вно, то́чно) с не́ба свали́лся (упа́л); сва́ливаться (свали́ться, па́дать, упа́сть) с не́ба (т. е. случи́ться неожи́данно, внеза́пно); как (бу́дто, сло́вно, то́чно) с луны́ свали́лся (упа́л); сва́ливаться (свали́ться, па́дать, упа́сть) с луны́; как с не́ба свали́лся; с не́ба свали́лся (упа́л) (о неожиданно полученном, достигнутом)

күктән эзләгәнне җирдән табу — на ловца́ и зверь бежи́т (букв. иска́ть на не́бе, а найти́ на земле́)

- күккә ашу

- күкләргә ашу III послелог; разг.; см. кебек

кояш чыккан күк булды — сло́вно взошло́ со́лнце